Knuffelcontact

In het voorjaar van 2021 ontstond in het AZ Herentals het idee voor een speciaal kunstwerk. In deze misschien wel meest ingrijpende periode voor onze samenleving sinds de tweede wereldoorlog, waarin het ziekenhuis een heel prominente rol speelt, voelde het de nood aan kunst. En meer bepaald aan een werk dat helemaal aansloot bij de thema’s die deze rare tijden beheersen, zoals helden van de zorg, afscheid en verbinding.

Precies daarom legde het ziekenhuis contact met de 7 lokale besturen van de Eerstelijnszone Middenkempen, die ook het samenwerkingsverband Neteland Welzijn & Zorg vormen. Het idee om samen een kunstwerk voor al die gemeenten te creëren kon op veel steun rekenen van elk lokaal bestuur. En zo ontstond het concept om op 8 locaties een coronakunstwerk op te richten, aan het ziekenhuis en in Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Olen en Vorselaar.

Zowel het AZ Herentals als de lokale besturen zorgden mee voor de nodige middelen, maar er was nog een andere bron van inkomsten. Medisch directeur Filiep Bataillie had zelf immers een monoloog en een boek geschreven, Adem, waarin hij zijn ervaringen als hoofdarts én als coronapatiënt vertelde. Een stuk dat in september 2021 in première ging en dat in december als boek uitgegeven werd. De opbrengst hiervan is integraal naar de realisatie van dit werk gegaan.

Om een kunstenaar te vinden die dit project kon uitwerken, werd een jury opgericht met vertegenwoordigers van het ziekenhuis, lokale besturen en artistieke experts. De zoektocht begon naar een sterk beeld dat iedereen zou aanspreken. En dat is het kunstwerk Knuffelcontact van Diva Benini geworden.

Diva Benini is het alter ego van twee Herentalse kunstenaars, die nu bijna 20 jaar op een hoogst eigen(zinnige) manier artistiek bezig zijn: Jan De Schutter en Erik Van den Bulck. Het duo is heel veelzijdig en past niet echt in 1 hokje of stroming. Als er al een rode draad in hun oeuvre te trekken valt, dan is het wel dat hun kunstwerken altijd origineel en verrassend uit de hoek komen.

De werktitel van hun concept was Steunfiguur. Hun maquette toonde een elegant frame van roestvrij staal, waarin ze de mens letterlijk centraal zetten. Want inderdaad: je kan het beeld niet alleen vanop een afstand bekijken, een toeschouwer kan er zich ook letterlijk in begeven. Je kan als publiek het beeld omarmen, of het beeld kan jou zelf omhelzen en ondersteunen. Precies daarom is de uiteindelijke titel Knuffelcontact geworden. De link met de coronaperiode is daarmee meteen gemaakt.

Het beeld is natuurlijk uniek, maar toch weer niet helemaal: 8 identieke exemplaren kregen elk hun plaats op een aparte locatie. Centraal voor het ziekenhuis, maar ook in de verschillende gemeentes zelf, bijvoorbeeld voor hun sociaal huis, voor een lokaal dienstencentrum of woonzorgcentrum, of op een andere centrale plaats. Het is naar ons weten de eerste keer in Vlaanderen dat een dergelijk kunstwerk tegelijk 8 locaties inneemt.

Namens de jury
Juryvoorzitter Bart Michiels
Februari 2022

Uittreksel uit het dossier van Diva Benini:

Uiteraard mogen de ruim achthonderd personeelsleden van het AZH zonder meer helden worden genoemd. We kozen anderzijds bewust onze werktitel omdat we graag ook de aandacht willen vestigen op de vele kleine, vaak anonieme gebaren of onzichtbare goede daden van buren, vrijwilligers, vrienden of mensen die voorheen zelfs onbekenden waren voor elkaar. Terwijl helaas velen kregen te kampen met gevoelens van isolement zagen wij anderzijds graag, hoe tijdens de pandemie, hier en daar ook de solidariteit heel sterk toenam. We leerden dat we allemaal soms nood hebben aan een steunfiguur, maar ook dat we met een kleine moeite, het ook zelf voor anderen kunnen zijn. Met onze blik op de toekomst, vraagt dit gewichtig thema des te meer om een positieve focus!

Om aan zo veel mogelijk inwoners van de Neteland welzijn en zorg-regio te appelleren en niet aanstootgevend te zijn, kozen we voor een sierlijk vloeiende, driedimensionale lijntekening van een gestileerd menselijk figuur. Door de sobere, poëtische maar goed doordachte vormgeving blijft het sculptuur vanuit iedere positie herkenbaar voor het visuele brein.

Als startpunt in het creatieve denkproces gaat Diva Benini wel eens vaker uit van de letterlijke interpretatie. Daarom zijn de eerste steunfiguren in oorsprong opgevat als een soort stadsmeubel. Dit verklaart ook deels onze materiaalkeuze voor RVS buisframe; Het kunstwerk moet ook letterlijk de functie krijgen om op te leunen, steun bij te zoeken… dus stevig en vandalismebestendig. Op deze manier hopen we bovendien ook de interactie en toegankelijkheid te verhogen. 

Wanneer we in een van onze proefmodellen – opnieuw letterlijk –  de toeschouwer, de mens centraal plaatsen valt alles op zijn plaats: ‘Knuffelcontact’ is als titel niet alleen een mooie verwijzing naar de tijdgeest, maar geeft verder ook een perfecte omschrijving van de uitnodigende houding van dit sculptuur. De bedoeling is dat de toeschouwer ook daadwerkelijk midden IN het beeld kan staan om op die manier een figuurlijke knuffel te ontvangen. 

Omdat het kunstwerk het liefst in de open lucht, fysiek toegankelijk zal worden tentoon gesteld en omwille van het contact, maken we voor de (re)productie heel bewust een keuze voor de uitvoering in duurzaam weerbestendig roestvrij staal, in plaats van bv. een gelakt of gegalvaniseerd frame. De opmerkzame toeschouwer kan hierin natuurlijk ook een verwijzing zien naar één van de meest gebruikte materialen in het AZH…

Namens Diva Benini
September 2021